Rezultati predsjedničkih izbora u Austriji i referenduma u Italiji mogli bi trajno da preoblikuju političku strukturu bloka, pa čak i da označe kraj EU u obliku u kome ona postoji danas.
Danas se u Austriji i Italiji održavaju izbori koji su ključni za EU i čiji bi rezultati mogli da dovedu njenog slabljenja, ako ne i kraja.
Rezultati predsjedničkih izbora u Austriji i referenduma u Italiji mogli bi trajno da preoblikuju političku strukturu bloka, pa čak i da označe kraj EU u obliku u kome ona postoji danas.
Zvaničnik Brisela Matrin Selmajer, koji vodi kancelariju predsjednika Evropske komisije Jean Claude Junckera, je malo prije sastanka G7 u Tokiju u maju ove godine, tvitovao je da o nečemu što je nazvao “populistički horor”.
– Zamislite da sljedeće godine umjesto Baracka Obame, Francoisa Hollandea, Davida Cameroona i Matea Rencija ovde sjede Donald Trump, Boris Johnson, Marin le Pen i Bepe Grilo – napisao je Selmajer.
Što se tiče Trumpa, bio je u pravu. Napola je bio u pravu za Borisa Johnsona, za koga se nagađalo da bi mogao da bude premijer prije nego što je Theresa May preuzela tu funkciju, a ako se pokaže da je bio u pravu i za ostatak, Evropa će biti u velikom problemu, piše Telegraf.
Bjesni, protivnici establišmenta, nacionalisti su oni koji su izglasali Brexit i Donalda Trumpa, a upravo te snage jačaju širom Evrope. Istovremeno, u narednih 12 mjeseci Evropsku uniju očekuje niz referenduma, parlamentarnih i predsjedničkih izbora koje bi populisti i evroskeptici lako mogli da osvoje.
Francuski premijer Manuel Vals rekao je bi “Evropa mogla da umre” pred “napadom populista”. Njemački ministar Volfgang Šojble upozorava na “demokratski populizam”, dok Pjer Moskovisi, evropski komesar za ekonomska pitanja, kaže da su evropski glasači spremni da “unište EU”.
Prava dva testa su danas. U Austriji birači glasaju u drugom krugu predsjedničkih izbora, nakon što je prethodno prvi put u historiji te zemlje izborni rezultat poništen. Norbert Hofer, kandidat Slobodarske partije, mogao bi da postane prvi ultradesničar na čelu Austrije od Drugog svjetskog rata.
Istog dana, Italijani glasaju na referendumu koji bi mogao da dovede do promjene ustava i ograničavanja moći Senata, što bi otvorilo prostor za prijeko potrebne reforme za smanjenje duga. Italijanski premijer stavio je svoju političku karijeru na kocku, najavivši da će podnijeti ostavku ako referendum ne prođe. Ankete pokazuju da to jeste realna mogućnost, a to bi značilo da su Bepe Grilo i populistički pokret “Pet zvjezdica” korak bliži vlasti.
Holandija glasa 15. marta, a ankete prednost daju desničaru Gertu Vildersu i njegovoj Partiji za slobodu. U Francuskoj prvi krug predsjedničkih izbora je 23. aprila, a očekuje se da u drugi krug koji se održava mjesec dana kasnije gotovo sigurno uđe Marin le Pen, liderka desničraskog Nacionalog fronta.
Njemačka glasa kasnije, ali očekuje se da će i na tamošnjim federalnim izborima Alternativa za Nemačku (AfD) napraviti značajan rezultat, možda čak i ući u savezni parlament kao treća politička stranka, iako je osnovana prije nešto više od godinu dana.
Antislamski i antimigracioni pokret podršku je stekao kritikovanjem politike otvorenih vrata Angele Merkel koja je nedavno potvrdila da će se kandidovati za četvrti mandat. I u Češkoj dobar rezultat se smješi populistima iz ANO 2011.
Ima li EU šansu?
Ipak, Brexit i pobjeda Trumpa u Americi ne znače da će automatski desničari i ultradesničari doći na vlast, iako, kao je Le Penova rekla po objavljivanju rezultata izbora u SAD, “Trumpova pobjeda učinila je ono što se činilo nemogućim ipak mogućim”. Ultradesnica jeste u usponu, ali može da se dogodi i da birači u, po Evropu nesigurna vremena, ipak izaberu poznate i stabilne opcije.
I uticaj desničara mogao bi biti limitiran. Ako Hofer zaista pobijedi u Austriji, treba imati na umu da osim simboličkog značaja, u funkcionalnom smislu njegova pobjede neće mnogo promijeniti stvari u Austriji jer predsjednik ima, u suštini, ceremonijalnu ulogu. Kao što se gotovo izvjesno najavljuje da će Le Penova ući u drugi krug, tako je gotovo sigurno da će u tom krugu ubjedljivo izgubiti od nekog malo više centrističkog kandidata.
Ipak pobjedom ultradesnice, minstream lideri poput Angele Merkel mogli bi da budu oslabljeni, a Evropa pod prijetnjom terorizma, migranstke krize, sporog ekonomskog oporavka i sa teretom Brexity, mogla bi da bude u ozbiljnim problemima. Da li to znači i kraj? Mali je broj onih koji vjeruju da će raspasti u potpunosti, ali bez ozbiljnih reformi teško da će moći da opstane.
