Perast (italijanski Perasto) je malo primorsko naselje u crnogorskoj općini Kotor. Najveći je spomenik Boke Kotorske (Crna Gora), sav je na kamenu i cijeli kameni. U njemu se nalaze palate, crkve i kamene kuće.
Od najranijih dana Perast je bio okrenut moru i pomorstvu. Već 1336. godine Perast je imao brodogradilište koje je radilo do 1813. godine. Status opštine dobio je 1580. godine i zadržao ga sve do 1950. Ipak, svoj najveći procvat Perast doživljava u XVII i XVIII vijeku, kada svjetskim morima plovi stotinak peraških lađa.
Pošto je jedna od najpoznatijih pomorskih škola bila upravo u Perastu, Petar Veliki je na preporuku Venecije sinove poznatih plemićkih familija slao u Perast, da se obučavaju kod poznatog matematičara i moreplovca Marka Martinovića. Podaci govore da je tokom 1697. i 1698. godine na brodu Marka Martinovića plovilo 17 ruskih kneževa.
Svoj procvat Perast duguje pomorstvu, a upravo to je razlog što najmonumentalnije peraške građevine potiču iz ovog perioda.
Plan grada je sasvim jednostavan. Jedna dugačka ulica vodi kroz grad duž obale, a od nje stepeništa vode u više dijelove. U centru grada nalazi se trg (Pjaca) kojim dominira crkva Sv. Nikole sa svojim impresivnim zvonikom visokim 55 metara. Prvobitno započeta trobrodna crkva nikada nije završena, zbog nedostatka novca. Danas se u prezbiteriju i sakristijama nedovršene crkve nalazi riznica i muzej.
Postojeća crkva datira iz XVII vijeka a gradnja je kompletirana izgradnjom velelepnog zvonika 1691. godine.
Osim crkve Sv. Nikole Perast ima još 17 crkava. Veoma je interesnatna crkva Sv. Ane koja se nalazi visoko iznad grada, a freskama je ukrasio Tripo Kokolja.
Prelijepe peraške palate, iako danas velikim dijelom zapuštene i obrasle bršljanom, ipak svjedoče o zlatnom dobu ovog grada.
Palata Bujović sagrađena je krajem XVII vijeka i divan je primjer renesansno-barokne arhitekture.
Danas se u ovoj palati nalazi Muzej grada Perasta sa brojnim eksponatima, dokumentima i slikama koje svjedoče o burnoj istoriji Perasta.
Ostrva izvan Perasta
Preko puta Perasta nalazi se Gospa od Škrpjela, vještačko ostrvo, nastalo nabacivanjem kamena na podvodnu hrid. Do današnjih dana sačuvan je običaj ritualnog bacanja kamena oko ostrva svakog 22. jula, kao spomen na dan kada je 1452. godine na hridi - škrpjelu pronađena ikona Bogorodice sa malim Hristom, što je Peraštanima bio "Božiji znak" i povod za izgradnju crkve.
U smiraj dana povorka okićenih barki napunjenih kamenjem kreće prema Gospi. Kao vrhunac svečanosti, u more oko ostrva baca se doneseno kamenje i barke se vraćaju natrag.
U manifestaciji tradicionalno učestvuju samo muškarci.
Sama crkva podignuta je 1630. godine, a osmougaona kapela dodata je četrdeset godina kasnije. Unutrašnjost crkve oslikao je naš najveći barokni slikar Tripo Kokolja (1661-1713), rodom Peraštanin.
Freske se nalaze na tavanici i gornjim dijelovima bočnih zidova i prikazuju scene iz života Isusa Hrista, Bogorodice i Proroka. Ispod oslikanih dijelova nalazi se oko 2.000 srebrnih zavjetnih pločica koje prikazuju detalje pomorskih pobjeda, bilo nad piratima ili u oluji. Pomorci su ih donosili u znak zahvalnosti Gospi za sačuvane živote u tim okršajima.
Perast je danas izuzetno miran gradić, a buran život, bogatstvo i slava Perasta i Peraštana su istorija. Ipak, svojom ljepotom Perast privlači moderne moreplovce, putnike, umjetnike, sanjare, željne ljepote i mira.
