Prije 23 godine, tačnije 29. februara i 1. marta 2.073.568 Bosanaca i Hercegovaca izašlo je na referendum i odgovorilo na pitanje koje je glasilo “Jeste li za suverenu i nezavisnu Bosnu i Hercegovinu, državu ravnopravnih građana, naroda BiH - Muslimana, Srba, Hrvata i pripadnika drugih naroda koji u njoj žive?”.
Pitanje glasilo “Jeste li za suverenu i nezavisnu Bosnu i Hercegovinu, državu ravnopravnih građana, naroda BiH - Muslimana, Srba, Hrvata i pripadnika drugih naroda koji u njoj žive?”
Rezultat glasanja je bio da se 99,44 posto građana pozitivno izjasnilo o ovom pitanju i izglasalo nezavisnost domovine, a samo njih 6.073 od ukupnog broja izašlih bilo je protiv. Taj, ali i dani i godine koji su uslijedili ušli su u historiju.
Ubistvo Kovačevića
Nažalost, cijenu samostalnosti i slobode zemlja je platila najvišom cijenom - desetinama hiljada ljudskih života. Na civilizacijski čin u kojem su građani olovkom iskazali svoje pravo i volju dio srpskog naroda, okupljen oko Srpske demokratske stranke (SDS), uzvratio je na najbrutalniji i najnehumaniji način.
Uvod u najkrvaviju agresiju na jednu evropsku zemlju neviđen od Drugog svjetskog rata počeo je barikadama u pojedinim sarajevskim naseljima.
Prve barikade u Sarajevu: Cijenu samostalnosti i slobode zemlja platila najvišom cijenom - desetinama hiljada ljudskih života
Dan nakon referenduma pale su i prve žrtve koje su mučki ubili pripadnici srpskih paravojnih formacija koje su tih dana pokušale ugušiti volju i prava većine stanovnika ove zemlje.
Avdo Hebib, ratni pomoćnik ministra unutrašnjih poslova BiH, podsjeća da je već tokom priprema za referendum ubijen Abdulah Kovačević, jedan od zagovornika referenduma iz Vražića kod Čelića. Njega su još u novembru 1991. oteli rezervisti bivše jugoslavenske vojske, a njegovo tijelo unakaženo je pronađeno 6. januara 1992. godine na brdu Žunovo, nedaleko od njegovog rodnog mjesta.
Abdulah Kovačević: Ubijen tokom priprema referenduma
Prva žrtva u Sarajevu bio je Kenan Demirović s Kobilje Glave.
Kenan Demirović: Ubijen 2. marta 1992. u Sarajevu
- Ovaj 17-godišnjak 2. marta 1992. pošao je obići djedov mezar, kada je kukavički ubijen iz zasjede. Tom prilikom ranjen je njegov rođak Atif Demirović. Njihove ubice nikada nisu pronađene - prisjeća se Hebib.
Žrtve iz Gacka
Istog dana srpski specijalci na Trebeviću ubili su i Ramu Bibera. Ovaj radnik GRAS-a s kolegom Abdulahom Rizvanovićem radio je na osiguranju Trebevićke žičare.
Ramo Biber: Ubili ga srpski specijalci na Trebeviću
Dan nakon referenduma Biber i Rizvanović bili su na radnom mjestu kada ih je opkolila naoružana paravojna grupa. Shvatili su da ih žele ubiti pa su pokušali pobjeći. Nažalost, Biber je ubijen, a Rizvanović se, srećom, uspio spasiti.
Dan nakon toga, prisjeća se Hebib, život su izgubile i dvije žrtve iz Hercegovine Arminko Pošković i Zoran Grebović.
- Njih dvojica su ubijena na Čemernom. Bila su to dvojica mirnih momaka iz Gacka, koja nikome ništa nisu uradila. Sve su to bile određene pripreme za zločine koji su poslije počinjeni. U Sarajevu su odmah poslije proglašenja rezultata referenduma postavljene barikade. Međutim, mi smo na njih reagirali postavljanjem takozvanih sendvič barikada. Patriotska liga, organi policije, oko njih su napravili obruč, zaustavljeno je aktivno djelovanje onih koji su postavili prve barikade - kaže Hebib.
Priznanje 6. aprila 1992. i početak agresije
Odluci o referendumu u BiH prethodilo je donošenje Briselske deklaracije o Jugoslaviji od 17. decembra 1991., na temelju preporuka Međunarodne arbitražne komisije, kojom je predsjedavao Francuz Robert Badinter (Robert Badinteur). S tim dokumentom konstatirana je disolucija SFRJ i tadašnje republike su pozvane da se do 23. decembra 1991. izjasne o nezavisnosti.
Republike su dobile obećanja da će do 15. januara biti i međunarodno priznate.
No, tog dana objavljen je izvještaj Badinterove Arbitražne komisije, u kojem je konstituiranje Bosne i Hercegovine kao suverene države uvjetovano još jedino referendumom njenih građana.
Na osnovu toga, Skupština Bosne i Hercegovine, u skladu s Ustavom, 26. januara 1992. donijela je Odluku o raspisivanju referenduma o budućem statusu Republike.
U općinama koje su bile pod kontrolom SDS-a, koji je na sve načine opstruirao održavanje referenduma, glasanje nije moglo biti održano, pa su biračka mjesta otvarana u najbližim mjestima u kojima su građani mogli na miru ispuniti svoju dužnost.
Zemlje Evropske zajednice priznale su Bosnu i Hercegovinu 6. aprila 1992., ali tada je istovremeno počela i stravična agresija na našu zemlju, koju su Evropa i ostatak svijeta promatrali skrštenih ruku naredne četiri godine.
