U pravu je moj drug Saša Hemon kad kaže da ovi praznični dani kod njega u Čikagu reaktiviraju bosanskog tersa u njemu, potpuno anahronog za američku potrošačku groznicu. Ni kod mene u Njujorku nije bolje u danima između Božića i Nove godine! Sve je to već viđeno, malo žešći konzumeristički teatar!

To je trokut između “Rockfeler centra“ (ono klizalište sa zlatnom statuom iz filmskih melodrama), ispod najveće okićene, urbane jelke na svijetu - sve do “Radio City Halla” (pozornice spektakularnih mjuzikla) i “Times Squarea” - po čijem neonskom svjetlu nas vjerovatno prepoznaju iz svemira. To je i mjesto gdje svakog 31. decembra milioni Njujorčana dočekaju novogodišnju noć.

Iskrivljena ogledala

Posmatram lica svojih sugrađana kroz ogledala izloga, kao u galeriji portreta, sve samih epizodnih likova. Lebde kao konfete nekog moćnog i umjetničkog marketinga! Ustakljena, njihova lica mi se čine sretnim i razdraganim! Uostalom, od 2003. godine (kada je Amerika započela drugi irački rat) - u svih tih 11 godina - ekonomski rast u SAD ove je 2014. i procentualno najveći.

Ništa Amerikance ne veseli kao pojeftinjenje benzina i sezonska rasprodaja! Ekonomska kriza iz 2008. godine je konačno iza nas, pa je i “Dow Jones” (pokazatelj berze u Njujorku) odavno prešao 18.000 poena.

Slobodno tržište, onako kako su nas učili na fakultetu kad se na osnovu kritike Hegelovog idealizma izučavao marksistički materijalizam, upravo ovdje u Americi potvrđuje genijalnost škotskog ekonomiste Adama Smita (Smith).

Već viđeni, malo žešći konzumeristički teatar

Dvije Smitove knjige, “Teorija moralnog sentimenta” i “Istraga o prirodi i uzrocima bogatstva nacije”, do danas su dva važna stuba socijalne filozofije kapitalizma u kojem živimo, bar mi na Zapadu. Bez lažnog uljepšavanja, sebičnost jedne nacije, kao i pohlepa pojedinca, pokretačka su snaga za bogatstvo države i njenih građana! Taj kult uštede, kroz iluziju kako se za manje novca dobiva uvijek “više”, najizraženiji je uvijek posljednjih dana odlazeće godine.

Suptilan mi je zato i Hemonov refren da od novembra do januara u Americi “svuda sviraju iste pjesme, odavno lišene smisla i značenja”! Kao melodije za dresuru čula i pokreta! Pa onda gledam užurbane Azijate, turiste iz Kine s njihovim “Samsung” kamerama, koji neprestano “škljocaju” (nečujno).

Dobitnici i gubitnici

I Kina i Rusija su ovih dana veoma prisutne u Americi! Prvi kao dobitnici, a Rusi, Boga mi, opet kao gubitnici!

Pad cijena nafte na manje od 50 dolara po barelu niži je od ruskih troškova eksploatacije. Dok razdragano zvone praporci Djeda Mrazovih saonica po ogromnoj američkoj preriji, ni kapi veselja između Urala i Sibira: MMF navodi kako Rusiji treba minimum 105 dolara po barelu da bi “izbalansirala budžet” (Iranu 131, a Venecueli 118)!

No, zato je ovaj prostor između Kanade i Meksika postao “dinamo mašina”, pa je Amerika sve manje ovisna o nafti s Bliskog istoka, kaže mi prijatelj Džon Metcler (John Metzler), profesor na katoličkom univerzitetu “St. Johns” u Njujorku.

Ovdje je, od minulog ljeta, cijena benzina za galon (oko 4 litra) goriva pala sa 3,87 na oko 2,5 dolara, javlja Američka automobilska asocijacija (American Automobile Association - AAA).

E sad, shodno Adamu Smitu, ovaj će “neočekivani” prihod (ekstraprofit) djelovati “spontano” i blagonaklono na američku ekonomiju. A tržište će se već fino počastiti izgubljenim ruskim petrodolarima!

Ekonomisti predviđaju i da će to 2015. godine proizvesti “ekstra bonus” - za 0,4 posto u bruto nacionalnom prihodu SAD u odnosu na 2014. Za prosječnog Amerikanca to je nekoliko hiljada dolara više, u džepu, iznenada!

Jesu li moje tržišno pametne komšije sve to ukalkulirale pa se već pretvorile u saučesnike u bezobrazno jeftinim rasprodajama!? Ne znam!

Ali, čini mi se da Saša i ja ličimo na onu dvojicu Rusa koji su na dan pada Berlinskog zida, 1989. godine, odmah zvali jedan drugog telefonom da progovore bez straha od prisluškivanja. Legenda kaže da je Andrej, koji je preživio Sovjete, Borisu, koji je već nekoliko decenija živio u Njujorku, poručio iz Moskve: “Sve ono što su nas učili o socijalizmu je čista laž”! “A sve ono što su nas učili o kapitalizmu je čista istina”, odgovori mu već prosvijetljeni Boris.

Četvrt stoljeća kasnije jedna će privatna firma iz Hong Konga od 2015. do 2020. godine graditi najveći kanal između Atlantika i Pacifika, svih 278 kilometara, preko Nikaragve. Kao, u “inat” Panamskom kanalu, koji su od 1904. do 1914. prokopavali Amerikanci, ali “svega” 77 kilometara. Ko ono kaže da su Kinezi zainteresirani samo za Balkan?!