Careva mahala stoljećima je bila kulturni, vjerski i administrativni centar Sarajeva. Od nastanka je privlačila mnoge učene ljude, sufije, ulemu i državne službenike. Tako je u njoj Osman Šehdi 1757. godine uz džamiju sagradio skromnu, ali skladnu građevinu i u nju smjestio svoju biblioteku koja je imala kamene zidove te kupolu s alemom, pokrivenu olovom.

Srušena 1910.

Svojim diskretnim linijama biblioteka se potpuno uklapala u nenarušeni ambijent Careve džamije. Bila je uvakufljena u spomen Šehdijevog umrlog sina Hatema, koji je volio književnost.

Radeći kao sekretar Divana bosanskog valije Ali-paše Hećimovića, on je već dvije godine poslije iz Istanbula dobavio 180 vrijednih rukopisa, najviše iz oblasti književnosti i islamskih nauka - kazuje Mufid Garibija, sarajevski arhitekt i dobar poznavalac historije grada.

Knjige su stajale u drvenim stalažama ili rafama. Arabeskama i levhama bila je ukrašena unutrašnjost kupole. U prostor osvijetljen s četiri prozora ulazilo se kroz mala vrata od hrastovog drveta.

- Osman-Šehdijeva biblioteka dugo je bila jedan od književnih i intelektualnih centara Sarajeva. Vizuelno je do izražaja došla gradnjom novog Carevog mosta. Srušena je 1910. godine kada je odlučeno da se uz Carevu džamiju izgradi rezidencija muftije. Njeno rušenje poznati sarajevski historičar Vladislav Skarić nazvao je barbarstvom - ističe Garibija.

Na većini knjiga nalazio se pečat iz 1773. godine s natpisom koji kazuje da ih je uvakufio Osman Šehdi od prihoda carskog divana u Sarajevu, kao i njegovim uvjetom da se "knjige iz biblioteke ne iznose ni pedlja ni koraka".

Davali novac

Mnogi vakifi su davali novac, knjige pa čak i zemljište za ovu biblioteku. Zbog toga je mogla priuštiti i plaćenog bibliotekara, što je bila rijetkost u to vrijeme.

Paržikovo remek-djelo

Velikom srećom Austro-Ugarska je pronašla arhitekta koji će u autentičnom stilu proširiti kompleks Careve džamije. U tom procesu Karl Paržik je iskoristio elemente i proporcije stare potkupolne biblioteke te napravio novu simetričnu formu s verandama kao simbolom bosanskog sloga. Time je na jedinstven način oblikovan frontalni portal i uokvirena džamija te je naš grad dobio jedno od svojih remek-djela arhitekture.

Uzidan tarih

Nakon rušenja, knjižni fond je preseljen u novosagrađenu zgradu, u koju je uzidan i stari tarih iz 1759. godine. Četiri godine poslije, knjige su prenesene u Gazi Husrev-begovu biblioteku.